Spis treści:
- Klasterowy ból głowy - charakterystyka i rodzaje
- Klasterowy ból głowy - przyczyny
-
Klasterowy ból głowy - diagnoza i leczenie
Klasterowy ból głowy charakteryzuje się jednostronnym bólem w okolicy oczodołowej (za gałką oczną) lub skroniowej, rzadziej w obrębie policzka lub szczęki. Raz zlokalizowany ból pojawia się praktycznie zawsze w tym samym miejscu podczas trwania choroby, rzadko przemieszcza się na stronę przeciwną.
Klasterowy ból głowy - charakterystyka i rodzaje
Ból jest rozdzierający, wiercący i gwałtowny oraz przede wszystkim charakteryzuje się bardzo dużym nasileniem. Pacjenci nie zgłaszają żadnych objawów przepowiadających.
Ból nadchodzi bez ostrzeżenia osiągając maksymalne natężenie w ciągu około 5 minut i utrzymuje się średnio 15-20 minut, rzadziej do 2 godzin. W czasie dobiegania napadu do końca mogą być odczuwane krótkie okresy ulgi pomiędzy bólem. Po takim ataku chory jest wyczerpany.
Dolegliwości towarzyszące klasterowemu bólowi głowy
Bardzo charakterystyczne jest to, iż po tej samej stronie, co ból pojawiają się łzawiące oczy, zaczerwienienie oka, wyciek z nosa oraz opadanie powieki. Przy bardzo nasilonych napadach dołączają się nudności. Ponadto może być widoczne rozszerzenie tętnicy skroniowej. Pojawić się może również:
- niepokój,
- pobudzenie,
- napad histerii,
- nadmierna ruchliwość,
- agresja,
- próby samobójcze.
Rodzaje klasterowych bólów głowy
Wyróżniamy dwa zasadnicze rodzaje bólu:
- Epizodyczne - ataki bólu występują codziennie. Mogą utrzymywać się całymi dniami, tygodniami lub nawet miesiącami. Są to co najmniej dwa klastery oddzielone minimum 14 dniowym okresem remisji i trwają od 7 dni do roku.
- Przewlekłe - występują dłużej niż rok bez okresu remisji dłuższego niż dwa tygodnie. Zdarza się, że powtarzające się ataki bólu w czasie nocy mogą pozbawiać snu, a ogromny lęk przed wystąpieniem bólu po zaśnięciu, może sprawiać, że chorzy próbują unikać snu.
Klasterowy ból głowy - przyczyny
Jak do tej pory nie określono jednoznacznych przyczyn bólu. Patogeneza klasterowego bólu głowy nie jest do końca wyjaśniona. Najtrudniejsza do wyjaśnienia jest cykliczna podatność na ataki – przypuszcza się, iż ma to związek z zaburzeniami w obrębie podwzgórza.
Badania hormonalne przeprowadzane w okresach bezbólowych ujawniły zmiany stężeń:
- melatoniny (hormon produkowany przez szyszynkę),
- kortyzolu (kora nadnerczy),
- prolaktyny (przysadka),
- beta-endorfiny (mózg i rdzeń kręgowy),
- testosteronu (przede wszystkim produkowany przez jądra).
W czasie tzw. napadowym czynnikiem wyzwalającym może być alkohol, poza tym nie stwierdza się innych czynników prowokujących, w odróżnieniu np. do migreny czy napięciowego bólu głowy.
Klasterowy ból głowy - diagnoza i leczenie
Aby zdiagnozować ból lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem. Pyta o lokalizację bólu, natężenie, cykliczność objawów, czas jego trwania. Wykonuje się badania neurologiczne, obrazowe, a także przeprowadza konsultacje okulistyczne.
Pomimo z pozoru łatwego do postawienia rozpoznania, wielu chorych pozostaje błędnie zdiagnozowanych nawet przez wiele lat, a co za tym idzie, są nieskutecznie leczeni. Schorzenie bywa mylone m.in. z zatokowym bólem głowy, ostrym atakiem jaskry i tętniakiem.
Leczenie ma na celu zahamowanie ataków bólu. Choremu podaje się:
- kortykosteroidy,
- ergotaminy,
- dwuhydroergotaminy.
W związku z ogromnym nasileniem bólu podczas ataków chorzy mają często odczucia bezpośredniego zagrożenia życia oraz obecności poważnej patologii wewnątrzczaszkowej, np. guza. Zadaniem lekarza jest wytłumaczenie pacjentowi istoty klasterowych bólów głowy oraz przekonanie pacjenta, iż nic mu nie zagraża.
Wagę tego elementu postępowania potwierdzają zalecenia, iż nieraz w celu upewnienia chorego i jego rodziny o etiologii dolegliwości, może być zasadne wykonanie badania MRI z podaniem kontrastu (inaczej rezonans magnetyczny), mimo braku bezwzględnych wskazań diagnostycznych.
Chory powinien jednak zdawać sobie sprawę, że nie zawsze możliwe jest całkowite wyleczenie z klasterowego bólu głowy, choć są rzeczywiście przypadki ustępowania dolegliwości. Zwykle leczenie sprowadza się do redukcji nasilenia bólu oraz skróceniu i zmniejszeniu ilości klasterów.
Leczenie operacyjne
Istnieją nieliczne doniesienia o wykonywanej pod kontrola radiologiczną termokoagulacji zwoju Gassera lub przecięciu korzenia czuciowego nerwu trójdzielnego z dojścia przez tylna jamę czaszki. Wyniki tych zabiegów są zachęcające, ponieważ udało się u większości pacjentów zlikwidować dolegliwości bólowe. Niepowodzenia natomiast były przede wszystkim spowodowane niepełnym przerwaniem pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego, choć też u części chorych (pomimo prawidłowego odnerwienia) dolegliwości również się utrzymywały.
Do najnowszych metod zabiegowych zalicza się próby stereotaktycznego wszczepienia elektrody pobudzającej do okolicy okołokomorowej podwzgórza. Liczba powikłań była zachęcająca do dalszych prób, by jednak wprowadzić tą metodę na szerszą skalę potrzebne są długoterminowe obserwacje.
Akupunktura i dieta
Niektórzy chorzy w walce z klasterowym bólem głowy stosują terapie niefarmakologiczne, takie jak akupunktura, masaże czy specjalna dieta. Trzeba jednak pamiętać, że nie istnieją żadne dowody na temat ich skuteczności. Wiadomo z pewnością, że należy unikać jedynego, udowodnionego czynnika wyzwalającego ataki bólu – alkoholu.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 17.01.2011
Więcej na temat bólu głowy:
Czym charakteryzuje się napięciowy ból głowy?
Ból głowy - kiedy jest groźny dla życia?
Ból głowy - rodzaje i przyczyny różnych typów bólu głowy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!